برای شناخت هر پدیده ای درجهان واقع لازم است ابتدا ازآن تعریف مناسب ونسبتاً جامعی داشته باشیم ، چرا که بدون دانستن تعریفی مناسب ازآن نمی توان به آن رابه خوبی درک نمود.

********زلزله تهران********

 

زلزله چیست؟

لرزش ناگهانی پوسته‌های جامد زمین ، زلزله یا زمین لرزه نامیده می‌شود. دلیل اصلی وقوع زلزله را می‌توان افزایش فشار بیش از حد داخل سنگها و طبقات درونی زمین بیان نمود. این فشار به حدی است که در سنگ گسستگی بوجود می‌آید و دو قطعه سنگ در امتداد سطح شکستگی نسبت به یکدیگر حرکت می‌کنند. به سطح شکستگی که توأم با جابجایی است، گسل گفته می‌شود. وقتی که سنگ شکسته می‌شود، مقدار انرژی که در زمان طولانی در برابر شکستگی حالتهای مختلفی را برای آزادسازی انر‍ژی نهفته شده بوجود می‌آورد.

بطوری که در ابتدا فشار و نیروهای درونی ممکن است باعث ایجاد یکسری لرزه‌های خفیف و کوچک در سنگها شود که پیش لرزه نامیده می‌شود. بعد از اینکه فشار درونی بر مقاومت سنگها غلبه کرد انرژی نهفته آزاد می‌گردد و زمین لرزه زلزله اصلی رخ می‌دهد، البته نباید از اثر لرزشهای کوچکی که بعد از زمین لرزه اصلی نیز اتفاق می‌افتد و به نام پس لرزه معروف هستند، چشم پوشی کرد. لرزه ، پیش لرزه ، لرزه اصلی و پس لرزه مجموعا یک زمین لرزه را نشان می‌دهند.

باید توجه داشت که تمام زلزله‌ها با پیش لرزه‌ها همراه نیست و همچنین پیش لرزه را نمی‌توان مقدمه وقوع یک زلزله بزرگ دانست، زیرا در بسیاری از موارد یک زلزله مخرب خود یک پیش لرزه فوق العاده مخربی بوده است که در تعقیب آن اتفاق افتاده است. همچنین در بسیاری از زمین لرزه‌ها زلزله اصلی بدون هیچ لرزه قبلی و یکباره اتفاق می‌افتند، زلزله‌هایی هم در اثر عوامل دیگر مثل ریزشها (مثلا ریزش سقف بخارهای آهکی و زمین لغزشها) و یا در بعضی موارد فعالیتهای آتشفشانی نیز بوجود می‌آید که مقدار و شدت آنها کمتر است.

 

********زلزله تهران********


چرا زلزله بوجود می‌آید؟


به درستی مشخص نیست که چرا زلزله بوجود می‌آید، اما همانطور که قبلا اشاره شد تجمع انر‍ژی در درون زمین از یک طرف و افزایش نیروی زیاد در درون زمین و عدم تحکمل طبقات زمین برای نگهداری این انرژی از طرف دیگر موجب شکسته شدن زمین در بعضی نقاط آن شده و انرژی از محل آن آزاد می شود. این شکستگی که اکثرا با جابجایی زمین اتفاق می‌افتد باعث خطرات و ایجاد لرزش زمین می‌شود که به آن زلزله گفته می‌شود.

 

 

زلزله تهران,زلزله در تهران,زلزله خیزی تهران,پیامد زلزله در تهران

 

 

********زلزله تهران********

 

خطر زلزله در تهران:


زلزله تهران-احتمال قریب به یقین می‌رود که روزی زلزله شدیدی در تهران رخ دهد و این شهر زیبا و ساختمانهای باشکوه و عظیم به قبرستان و خرابه‌ای مبدل شود. 99% این بناها روی اهالی می‌ریزد و تلفات بیشماری وارد خواهدشد. البته ممکن است حادثه زلزله در تهران پس از چند سال ، بلکه پس از قرنی اتفاق نیفتد و خود ما ناظر این آوارگی و خرابی نباشیم و ممکن است در آتیه‌ای نزدیک و شاید هنگام قرائت این سطور اتفاق افتد. متن فوق را (آبرالیان) ، زمین شناس برجسته ایران در سال 1330 نوشته است و نشان می‌دهد طرح موضوع زلزله در تهران مربوط به امروز نیست و تازگی ندارد.


برای بررسی زلزله در تهران باید دو مورد لرزه خیزی شهر تهران و آسیب های وارده بر شهر تهران در اثر زلزله را مورد بررسی قرار داد.


۱. زلزله خیزی تهران و گسل های آن :


زلزله تهران-تهران از كوهپایه های جنوبی البرز آغاز می شود و تا دشت ری امتداد پیدا می كند . در كوهپایه تهران با دو فرونشست و سه رشته بلندی مواجه هستیم :

بلندی ها :


۱. سعادت آباد ، شمیران ، دزاشیب
۲. تپه های امانیه ، الهیه ، قیطریه ، فرماینه
3. طرشت ، عباس آباد


فرونشست های :


۱. اوین ، تجریش ، نیاوران
۲. داوودیه

بلندهای شماره یك یعنی سعادت آباد و شمیران و دزاشیب توسط گسل نیاوران روی فرونشست اوین تجریش رانده شده است ، بلندی های شماره دو یعنی امانیه ، الهیه ، فرمانیه توسط گسل محمودیه از شمال بروی فروشست های اوین تجریش نیاوران قرار گرفته اند ، این تپه ها از سمت جنوب بروی فرونشست داوودیه قرار می گیرند ، بلندی های طرشت و عباس آباد از سمت شمال بوسیله گسل داوودیه بروی فرونشست داوودیه رانده شده اند .
و اما در سطح دشت تهران تا ری با فرونشست بزرگ ری مواجه هستیم كه در آن گسل های معروف ری و كهریزك قرار دارد .

 

 

********زلزله تهران********


1. گسل اصلی تهران :


زلزله تهران-گسل مشا - فشم ، گسل شمال تهران ، گسل نیاوران ، گسل تلو پایین ، گسل محمودیه ، گسل شیان و كوثر ، گسل شمال ری ، گسل جنوب ری ، گسل کهریزك ، گسل گرمسار ، گسل پیشوا ، گسل پارچین البته گسلهای فرعی زیادی در سطح شهر تهران موجود می باشد مانند نارمك ، شادآباد ، داوودیه ، عباس آباد ، باغ فیض و ...
با توجه به تعداد بسیار زیاد گسل ها در سطح تهران و سوابق تاریخی فعالیت این گسل ها به این نكته كه روزی نه چندان دور تهران با زلزله عظیم مواجه خواهد شد پی می بریم ، در سوابق تاریخی شهر تهران زلزله های بزرگی مانند زلزله ۱/۷ دماوند در 1830 ، ۲/۷ ریشتری سال 1117 میلادی در كرج ، 7/7 ریشتری طالقان در سال 958 میلادی ، ۱/۷ ریشتری ری در سال 855 میلادی و بسیاری دیگر زلزله های بالای 7 ریشتر در تاریخ شهر تهران ثبت شده است . دوره بازگشت زلزله های تهران در حدود 150 الی 200 سال می باشد ، بخاطر اینكه از آخرین زلزله نیرومند بیش از 170 سال گذشته است خطر زلزله در تهران بسیار بالا می باشد.


۲. آسیب های وارده بر شهر تهران در اثر زلزله :


بصورت تیتروار می توان آسیب های ناشی از زلزله در تهران را بصورت زیر بیان كرد:


ریزش ساختمان های مسكونی ، تجاری ، اداری - قطع و خرابی لوله های آب و گاز - قطع شبكه برق -خرابی و مسدود شدن راهها و پلها

بیشتر ساختمان های شهر تهران جزو ساخت و سازهای قدیمی می باشد كه مقاومت چندانی در برابر زلزله ندارند و حتی در میان ساخت و سازهای جدید بعلت سودجویی و ساخت وسازه های غیرمجاز بیشتر این ساختمانها در برابر زلزله پایدار نخواهند بود ، حتی در بسیاری از ساخت و سازهایی كه در آن اصول مهندسی عمران و پایداری در برابر زلزله را رعایت كرده اند بخاطر پدیده هایی چون روانگریی بعلت بالا بودن سطح تراز آب در شهر تهران و نوع خاك بعضی مناطق شاهد خرابی ساختمانها بر اثر زلزله خواهیم بود.


سطح آب های زیرزمینی و مشكل زلزله در تهران :


زلزله تهران -شاید یكی از مهم ترین عوامل خرابی در زلزله پدیده روانگرایی در خاك در زیر پی سازه ها می باشد ، بعلت اینكه جلوی خرابی سازه بر اثر نیروی افقی زلزله را می توان با تدابیری گرفت ، اما در خاك های ماسه ای و از آنجایی كه بیشتر خاكهای سطح شهر تهران از نوع آبرفتی و ماسه ای می باشند بعلت عدم وجود كانال های فاضلاب و بالا آمدن سطح تراز آب ، لایه ای سست ماسه ای و اشباع از آب را تشكیل داده است كه بر اثر زلزله این لایه حالت خمیری گرفته و ساختمانی كه حتی بر اثر نیروی افقی زلزله خراب نمی شود را در خود واژگون می كند و ساختمان بر حسب میزان زلزله كج یا كاملا" واژگون می شود . این مسئله از آنجا مهم است كه در قسمت های جنوبی تهران تراكم جمعیت بسیار بالا می باشد و همینطور سطح تراز آب های زیرزمینی بسیار بالا بوده ، بطوریكه در بعضی مناطق مانند بازار با كندن زمین تا عمق 5 متر به آب خواهیم رسید . بهترین چاره برای این مشكل احداث كانالهای فاضلاب می باشد كه موجب پایین رفتن سطح آب زیرزمینی می گردد ، البته سطح آبهای زمینی به آرامی پایین خواهد رفت و مدت زمان زیادی نسبتا برای این موضوع مورد نیاز می باشد ، البته با پایین رفتن سطح آب احتمال پدید آمدن نشست هایی در سازه ها وجود دارد .

یكی دیگر از عوامل تخریب سازه ، احداث سازه ها در شیب بسیار زیاد و همچنین احداث ساختمانها در لبه شیروانی ها بخصوص در نواحی شمالی تهران می باشد كه خطرهای زمین لغزش و سنگ ریزش را در پی دارد ، بطوریكی كه خاك زیر ساختمان به حركت در آمده و در زیر ساختمان می لغزد.
نشست های ناگهانی در اثر زلزله در تهران یكی دیگر از خطرهای زلزله می باشد ، در خاكهای سست و دستی مانند یوسف آباد و نواحی جنوب تهران خاك دارای پتانسیل بسیار بالایی برای نشست می باشد كه نیروی زلزله این پتانسیل را فعال می سازد ، این مشكل در نواحی مانند میدان ونك ، گاندی ، خیابان مطهری و عباس آباد كه در اثر تسطیح تپه ها بوجود آمده اند بسیار جدی می باشد .

 


پیامدهای زلزله در تهران آنقدر زیاد است كه حوصله ای خواننده خارج است مشكلاتی چون ناامنی و آشوب بعد از زلزله نیز وجود دارد كه مربوط به حوزه روانشناسی و جامعه شناسی می باشد . عدم وجود گروه های امداد و نجات ، قطع لوله های آب و شبكه برق ، آتش سوزی ناشی از تركیدن لوله های گاز و بسیاری مشكلات دیگر بر خود مشكل زلزله دامن زده و بحران را جدی تر می كند.